Vroegsignalering zwangeren Smallingerland

Vanuit het VSV Drachten en omstreken is een zorgpad uitgewerkt voor een betere signalering en begeleiding van zwangeren in een kwetsbare situatie. Aan de ontwikkeling van het zorgpad is door de verschillende disciplines in de geboortezorg meegewerkt.

Hoewel het adherentiegebied van het VSV Drachten verschillende gemeenten omvat, is ervoor gekozen om het zorgpad allereerst binnen de gemeentelijke kaders van Smallingerland uit te werken. Het zorgpad zal op basis van de uitgewerkte structuur ook met andere gemeenten binnen het adherentiegebied van het VSV worden uitgewerkt en toegespitst op de lokale situatie.

De eerste 1000 dagen van een kind zijn cruciaal voor de verdere ontwikkeling van een kind tot een gezonde volwassene. Hiervoor is multidisciplinaire afstemming en lijnoverstijgende samenwerking noodzakelijk. Tijdige risico-inschatting en goede samenwerking tussen het perinatale netwerk en de jeugdgezondheidszorg biedt kansen op preventie en gelegenheid voor extra ondersteuning en interventiemogelijkheden. Hiermee worden ouders in staat gesteld hun ouderschap zo goed mogelijk in te vullen en hun kinderen zo gezond mogelijk te laten opgroeien.

Doel van het project

Doel van het project vroegsignalering zwangeren in Smallingerland is door optimalisering van de samenwerking tussen verloskundige, kraamzorg, JGZ en gebiedsteam, zo vroeg mogelijk signalen, problemen of zorgvragen die een gezonde groei en/of ontwikkeling van het kind kunnen belemmeren vast te stellen en daarop aansluitende zorg of ondersteuning te bieden.

Projectomschrijving

Het project vroegsignalering is als volgt opgezet:

• Vroegsignalering door verloskundigen aan de hand van de signaleringslijst Alpha NL. Als er bij deze screening zorgvragen op het gebied van veilig opgroeien of gezonde ontwikkeling worden gesignaleerd, zal de verloskundige, met instemming van de zwangere, JGZ/Gebiedsteam inschakelen. Hiervoor is een frontoffice (FO) ingericht die bereikbaar is via één telefoonnummer. Deze FO kan voor de hele provincie Friesland worden gebruikt voor aanmelding van zwangeren in een kwetsbare situatie. De JGZ/Gebiedsteam kan zelf of -door middel van haar positie in het sociale domein- partners inschakelen voor passende ondersteuning van het gezin.
• De volgende stap in de vroegsignalering is de vervroegde intake door de kraamzorg. De intaker van de kraamzorg gaat tussen de 22e en 24e week zwangerschap op huisbezoek bij de zwangere. Bij een eerste zwangerschap is dit standaard, bij tweede of volgende zwangerschappen gebeurt dit op indicatie. Zij neemt tijdens deze intake een gestructureerde vragenlijst af, gebaseerd op de Checklist Vroegsignalering (TNO). Voorafgaand aan het huisbezoek is de intaker van de kraamzorg door de verloskundige geïnformeerd over eventuele gesignaleerde risico’s en de betrokkenheid van JGZ of Gebiedsteam bij dit gezin. Bij gesignaleerde zorgvragen kan ook de intaker kraamzorg het gezin bij het FO aanmelden.
• De volgende schakel is het kraambed. De kraamverzorgende vervult een belangrijke rol in de totstandkoming van de hechting tussen ouders en kind en is daarmee bij uitstek in staat om problemen met betrekking tot hechting, maar ook andere problemen of risicofactoren vroegtijdig te signaleren.
• Het kraambed kan worden afgesloten met een warme overdracht waarbij in ieder geval de kraamvrouw (en haar partner), de kraamverzorgende, de JGZ-verpleegkundige en bij voorkeur ook de verloskundige, aanwezig zijn. Bij de overdracht worden de bevindingen tijdens zwangerschap en kraambed besproken en worden afspraken gemaakt over eventuele ondersteuning vanuit de JGZ/Gebiedsteam. Hiermee wordt het belang van de ketensamenwerking nog eens benadrukt en is (zijn) de moeder (ouders) direct betrokken.
• Schematisch wordt dit weergegeven in deze pdf: Schematisch zorgpad vroegsignalering zwangeren Smallingerland

Extra aandacht voor de implementatie

Het Zorgpad vroegsignalering zwangeren is in overleg met de verschillende betrokken organisaties en zorgverleners ontwikkeld. De medewerkers van de betrokken organisaties die een rol hebben in dit zorgpad, zijn getraind in het werken met de verschillende screeningsinstrumenten. Het project is begin 2019 officieel van start gegaan met een bijeenkomst voor alle betrokkenen,  waarin medewerkers van de betrokken organisaties met elkaar hebben kunnen kennismaken.

In het kader van Vitale regio Fryslân is in de periode september 2019 tot en met december 2020 extra aandacht besteed aan de implementatie en monitoring van het zorgpad. De coördinator van het consortium was projectleider voor deze implementatiefase.

Vragen die in deze fase aan de orde zijn gekomen zijn o.a.:
– Worden de gemaakte afspraken in de dagelijkse praktijk van de betrokken organisaties uitgevoerd en geborgd?
– Wat is hiervoor nodig dat bij aanvang niet was voorzien?
– Waar loopt men in de praktijk tegenaan?
– Wat kunnen we van elkaar leren?
– Wat gaat goed en wat kan beter?

Tijdens de implementatiefase is een flyer ontwikkeld, die kan worden meegegeven aan cliënten en een toestemmingsverklaring. Beide documenten staan hieronder vermeld:
A5 Folder Zorgpad – Digiversie LR
A4 Toestemmingsverklaring Zorgpad – Digiversie LR

Tijdens de implementatiefase is een training gespreksvoering ontwikkeld in samenwerking met het trainingsbureau Wilde Kastanje. Deze training is aangeboden aan ruim 50 kraamverzorgenden en verloskundigen (1e en 2e lijn) in de regio rond Smallingerland. De training is door Wilde Kastanje opgenomen in haar aanbod. De flyer staat hier: AANBOD~1

Delen van ervaringen en opbrengsten

De implementatie en uitvoering van het zorgpad is gestart in de gemeente Smallingerland. Andere gemeenten in Friesland hebben inmiddels belangstelling getoond voor het invoeren van het zorgpad als onderdeel van een lokaal Kansrijke Start beleid en nemen dit ook daadwerkelijk over. Begin 2021 is het zorgpad en het implementatietraject in verschillende overlegstructuren in Friesland toegelicht. De ervaringen die zijn opgedaan in het project zullen nog worden opgenomen in een video (als onderdeel van het Vitale Regio project) en een factsheet.

Het invoeren van het zorgpad leidt tot meer samenwerking in de keten van de geboortezorg. Er is meer afstemming en overleg en er wordt minder langs elkaar heen gewerkt. De verwachting van het projectteam is dat de samenwerking er uiteindelijk toe zal leiden dat meer kinderen een kansrijke start krijgen en gezond en veilig opgroeien.

Bekijk hier de pdf: